Σοκ και σύγχυση έχει προκαλέσει στους Ουκρανούς αξιωματούχους και Ευρώπη το ταξίδι των κορυφαίων στελέχων της κυβέρνησης Τραμπ στην πρωτεύουσα της Σαουδικής Αραβίας για τις ειρηνευτικές συνομιλίες με τη Ρωσία.
Την Κυριακή (16/02), ανώτερη κυβερνητική του Κιέβου αποκάλυψε στο BBC ότι η Ουκρανία δεν θα συμμετάσχει στις επικείμενες συνομιλίες μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας που θα πραγματοποιηθούν στο Ριάντ, παρά τους ισχυρισμούς Αμερικανού αξιωματούχου ότι το Κίεβο θα εμπλακεί στη διαδικασία.
Οι συνομιλίες για το ουκρανικό με τη συμμετοχή της ρωσικής αντιπροσωπείας θα ξεκινήσουν αύριο, Τρίτη 18 Φεβρουαρίου, ανέφερε το βράδυ της Κυριακής (16/02) η ρωσική εφημερίδα Kommersant, επικαλούμενη πηγές που δεν κατονομάζονται.
Η αμερικανική πλευρά ανέφερε ότι οι Ουκρανοί προσκλήθηκαν στις συνομιλίες, όπως μετέδωσε το POLITICO, όμως οι Ουκρανοί δηλώνουν κάτι διαφορετικό. «Είδα ότι κάποιος είπε πως θα υπάρξει συνάντηση στη Σαουδική Αραβία. Δεν ξέρω τι είναι αυτό», είπε ο Ουκρανός Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο περιθώριο της Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου το Σάββατο (15/02). Αναφορικά με την πιθανότητα συνομιλιών χωρίς την Ουκρανία στο τραπέζι, είχε σχολιάσει πως: «Λοιπόν, αυτό δεν είναι μια σοβαρή συζήτηση, απ’ ό,τι φαίνεται».
Ουκρανός αξιωματούχος εξέφρασε στη διάσκεψη την αγανάκτησή του για την είδηση, λέγοντας: «Δεν ξέρω από πού προέκυψε αυτό ή τι περιμένουν να πετύχουν από αυτές τις συνομιλίες στις οποίες δεν έχουμε προσκληθεί». Και στο Κίεβο, ο Μιχαΐλο Ποντολιάκ, κορυφαίος σύμβουλος του Ζελένσκι, ήταν ακόμη πιο κατηγορηματικός λέγοντας πως «Δεν υπάρχει τίποτα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων που να αξίζει να συζητηθεί» και πως «Η Ρωσία δεν είναι έτοιμη για διαπραγματεύσεις».
Ο Ρεπουμπλικανός βουλευτής του Τέξας, Μάικλ Μακόλ, αιφνιδίασε τους παρευρισκόμενους στη διάσκεψη όταν ανακοίνωσε κατά τη διάρκεια εκδήλωσης στο περιθώριο της διάσκεψης, ότι η συνάντηση θα πραγματοποιηθεί τις επόμενες ημέρες και ότι θα συμμετέχουν ο Υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Μάικ Γουόλτζ και ο απεσταλμένος για τη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ.
Ο φόβος για μια συμφωνία ερήμην της Ουκρανίας
Η είδηση — και η σύγχυση γύρω από αυτή — έχει εντείνει την ανησυχία στην Ευρώπη ότι ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να διαπραγματευτεί μια ειρηνευτική συμφωνία για την Ουκρανία παρακάμπτοντας το Κίεβο και τους υπόλοιπους Δυτικούς συμμάχους. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο Τραμπ δήλωσε ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να συναντηθεί απευθείας με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, πιθανώς στη Σαουδική Αραβία. Ωστόσο, η αποστολή της κορυφαίας ομάδας εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ για την έναρξη των συνομιλιών ενίσχυσε τους φόβους ότι η Ουάσινγκτον ανοίγει διάλογο με τη Μόσχα χωρίς τη συμμετοχή των Ευρωπαίων.
Οι Ουκρανοί που μίλησαν στο POLITICO δήλωσαν ότι είναι μπερδεμένοι όχι μόνο για το τι συμβαίνει, αλλά και για το ποιος είναι υπεύθυνος. Ο Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζ. Ντ. Βανς, δεν έκανε καμία αναφορά στις ειρηνευτικές συνομιλίες στην ομιλία του στο Μόναχο, ο Ρούμπιο δεν έκανε δημόσιες δηλώσεις στη διάσκεψη, και ο ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ για τις ειρηνευτικές συνομιλίες, Κιθ Κέλογκ, έδωσε ελάχιστες πληροφορίες για την πορεία της κυβέρνησης σε ένα κλειστό γεύμα. Ο Κέλογκ δεν πρόκειται να παρευρεθεί στις συνομιλίες. Ωστόσο, κάποιοι κάνουν έκκληση ψυχραιμία και διαμηνύουν πως δεν πρέπει να επικρατήσει ο πανικός πριν διεξαχθούν οι συναντήσεις και τόνισαν ότι η σημασία βρίσκεται στο αποτέλεσμα και όχι στη διαδικασία.
«Δεν με νοιάζει αν [ο Τραμπ] συναντήσει τον Πούτιν στο Κλίβελαντ. Δεν με νοιάζει αν μιλήσουν. Δεν με νοιάζει αν πάνε διακοπές. Δεν έχει σημασία τι θα κάνουν, αρκεί να το κάνουν σωστά», είπε ο γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ, Ρεπουμπλικανός από τη Νότια Καρολίνα και στενός σύμμαχος του Τραμπ. «Ο Πρόεδρος Τραμπ φέρει την ευθύνη του αποτελέσματος. Δεν έχει σημασία τι λέει ο Υπουργός Άμυνας, Πιτ Χέγκσεθ. Δεν έχει σημασία πόσα τηλεφωνήματα έγιναν. Σημασία έχει πώς θα τελειώσει. Αν τελειώσει με τρόπο που θα αποτρέπει τη μελλοντική επιθετικότητα και θα σταθεροποιεί την Ευρώπη, θα πάρει το μερίδιο που του αναλογεί από τα εύσημα», πρόσθεσε.
“Τίποτα δεν είναι ξεκάθαρο”
«Όλοι όσοι συναντήθηκαν με τον Κέλογκ φαίνεται ότι συλλέγουν πληροφορίες και δεν δίνουν απαντήσεις», είπε ο Ουκρανός βουλευτής Ολέξιι Γκοντσαρένκο. «Ο κόσμος είναι πολύ μπερδεμένος. Τίποτα δεν είναι ξεκάθαρο για το πού βαδίζουμε», επισήμανε.
Μερικοί από τους συμμάχους της Ουκρανίας στην Ουάσινγκτον έμειναν εμβρόντητοι και ήταν ιδιαίτερα επικριτικοί. «Μόνο στον διαστρεβλωμένο κόσμο της διπλωματίας του Τραμπ ο εισβολέας έχει περισσότερη υπόληψη από τη χώρα που δέχτηκε την εισβολή και η χώρα που είναι υπεύθυνη για φρικτά εγκλήματα πολέμου έχει την καλύτερη ευκαιρία για ειρήνη», δήλωσε ο Μάικ Κουίγκλι, Δημοκρατικός από το Ιλινόις και συμπρόεδρος της Ουκρανικής Ομάδας στο Κογκρέσο. «Αυτό δείχνει ότι η Ουκρανία δεν μπορεί να περιμένει να τύχει καλής μεταχείρισης στις διαπραγματεύσεις αν δεν της συμπεριφέρονται σωστά από την αρχή», είπε ο ίδιος.
“Δεν πρόκειται μόνο για το μέλλον της Ουκρανίας”
«Θα προτιμούσα οι Ηνωμένες Πολιτείες να μην συνομιλούν απευθείας με τη Ρωσία χωρίς την Ουκρανία και την Ευρώπη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων; Ναι, θα το προτιμούσα», δήλωσε ο Φινλανδός Πρόεδρος Αλεξάντερ Στουμπ σε συνέντευξή του στο POLITICO Pub. «Αλλά αν δεν συμβαίνει αυτό, τότε πρέπει ουσιαστικά να πείσουμε τους Αμερικανούς ότι οι Ευρωπαίοι έχουμε διακύβευμα σε αυτή την υπόθεση», ανέφερε.
Ο Στουμπ τόνισε ότι η Ευρώπη πρέπει πλέον να αποδείξει στις ΗΠΑ ότι είναι αρκετά ισχυρή για να ανταποκριθεί στην πρόκληση. «Το πρόβλημά μας στην Ευρώπη είναι ότι μιλάμε πολύ και πράττουμε λίγο. Αυτή τη στιγμή, η μπάλα είναι στο δικό μας γήπεδο», συνέχισε. «Πρέπει να κάνουμε αισθητή την παρουσία μας σε αυτές τις διαπραγματεύσεις και να κατανοήσουμε ότι δεν πρόκειται μόνο για το μέλλον της Ουκρανίας, αλλά και για το μέλλον της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Και, στην πραγματικότητα, πιστεύω ότι πρόκειται και για το μέλλον των Ηνωμένων Πολιτειών ως υπερδύναμης». τόνισε.
Ο Κέλογκ δήλωσε στη διάσκεψη ότι η Ουάσινγκτον, η Μόσχα και το Κίεβο θα συμμετάσχουν στις συνομιλίες, αλλά οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι δεν θα είναι παρόντες. Υποστήριξε ότι η εμπλοκή υπερβολικά πολλών πλευρών στις διαπραγματεύσεις θα καθιστούσε δυσκολότερη την πορεία προς την ειρήνη. «Μπορεί να ενοχλεί, αλλά σας λέω κάτι που είναι ειλικρινές», δήλωσε.
Ποιος μιλά εκ μέρους του Τραμπ;
Ένα από τα στοιχεία της όλης κατάστασης που προκαλεί αβεβαιότητα είναι ποιος ακριβώς εκπροσωπεί τον Τραμπ και με ποια ιδιότητα. Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν εξαπλωθεί σε όλη την Ευρώπη την τελευταία εβδομάδα, στην πρώτη μεγάλη διεθνή προσπάθεια της κυβέρνησης Τραμπ, αλλά τα αποτελέσματα ήταν αμφιλεγόμενα, με τους ηγέτες να μην μπορούν να είναι σίγουροι για την επόμενη κίνηση της Ουάσινγκτον.
Ενώ ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, δήλωσε στο POLITICO ότι «όλα είναι στο τραπέζι» για τις ειρηνευτικές συνομιλίες που θα τερματίσουν τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο Τραμπ και ο Χέγκσεθ έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ως μέρος μιας συμφωνίας και έχουν δηλώσει ότι δεν βλέπουν σενάριο στο οποίο το Κίεβο θα ανακτήσει όλα τα εδάφη που έχει καταλάβει η Ρωσία, αν και αργότερα ο Χέγκσεθ προσπάθησε να ανασκευάσει ορισμένα από αυτά τα σχόλια.
«Πρέπει να τελειώσουμε αυτό με τρόπο… που ο Πούτιν να μην καταλάβει ούτε ένα τετραγωνικό μίλι ή ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο της Ουκρανίας», δήλωσε ο Ρούτε, προσθέτοντας: «Δεν νομίζω ότι θα είναι μια κακή συμφωνία».
Σήμερα στο Παρίσι η Σύνοδος ηγετών που συγκάλεσε ο Μακρόν
Παράλληλα, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν υποδέχεται σήμερα στο Ελυζέ τους ηγέτες των μεγαλύτερων ευρωπαϊκών χωρών. Στο επίκεντρο των συζητήσεων θα βρεθούν η ευρωπαϊκή ασφάλεια, η αμυντική αυτονομία και η στρατηγική απάντηση της Ευρώπης στη στάση της Ουάσινγκτον. Με άλλα λόγια οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα ζητήσουν από τις ΗΠΑ να τερματιστεί ο αποκλεισμός της Ευρώπης και του Κιέβου από τη διαπραγματευτική διαδικασία.
Η προεδρία της Γαλλίας ανακοίνωσε πως θα συμμετάσχουν στη συνάντηση στο Παρίσι ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ, ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αλλά και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, όπως επίσης και οι πρωθυπουργοί της Ιταλίας, της Πολωνίας, της Ισπανίας, της Ολλανδίας και της Δανίας, σε ρόλο εκπροσώπου των Βαλτικών και των σκανδιναβικών χωρών.
Ο βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ δήλωσε χθες Κυριακή διατεθειμένος να δώσει διαταγή να αναπτυχθούν οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας του στην Ουκρανία, αν θεωρηθεί απαραίτητο για να εγγυηθούν την ασφάλεια του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ευρώπης.
«Το ΗΒ είναι έτοιμο να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στην επιτάχυνση του έργου για να παρασχεθούν εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία», κάτι που «σημαίνει επίσης ότι είμαστε έτοιμοι και διατεθειμένοι να συνεισφέρουμε (…) δικά μας στρατεύματα στο πεδίο αν είναι απαραίτητο», έγραψε ο κ. Στάρμερ στην εφημερίδα Daily Telegraph, τονίζοντας πως δεν κάνει αυτή τη τοποθέτηση «ελαφρά».
Από την πλευρά του, ο Αντόνιο Κόστα δήλωσε σε συνέντευξή του στους Financial Times πως η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία και για να καταρτιστεί η «μελλοντική αρχιτεκτονική ασφαλείας» στην Ευρώπη. «Αν ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ θέλει οι Ευρωπαίοι να αναλάβουν μεγαλύτερο μερίδιο της ευθύνης για την ασφάλειά τους, τότε φυσικά οι Ευρωπαίοι πρέπει να είναι παράγοντας-κλειδί στον σχεδιασμό της νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας», είπε ο κ. Κόστα. Το θέμα «δεν είναι μόνο η Ουκρανία», τόνισε ο ίδιος. «Οι διαπραγματεύσεις για τη νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας πρέπει να πάρουν υπόψη ότι η Ρωσία είναι παγκόσμια απειλή, όχι μόνο απειλή για την Ουκρανία», πρόσθεσε.
